Start Hermeandering van de Berkel bij Almen

‘Verzamelen op parkeerplaats zwembad Almen’ staat er op de uitnodiging. Het eerste onderdeel van het bereiken van een mijlpaal. De werkzaamheden die leiden tot de hermeandering van de Berkel zijn begonnen en vandaag wordt er officieel stil bij gestaan. Hermeandering staat niet in Van Dale, wel in online encyclopedieën. Het is het terugbrengen van bochten (meanders) in een gekanaliseerde beek waardoor er weer sprake is van een natuurlijke beek met stromend water, de nieuwe kronkelingen zijn niet altijd de oorspronkelijke meanders. Gelukkig is het mooi weer, de jas kan uit. Het hek naar het bouwterrein is open, op een tafel staat koffie en thee en op de tafel ernaast kleine lege plastic borrelglaasjes. Verzamelen in de open lucht voor een officiële handeling is passend voor deze gelegenheid. Heemraad Antoinet van Helvoirt van het waterschap ‘Rijn en IJssel’ ontvangt de gasten. Het waterschap heeft voor het maken van nieuwe natuur subsidie van het rijk gekregen en in een waterovereenkomst met de provincie is vastgelegd dat de Berkel tussen de Schiphorsterbrug en de Warkense stuw weer een loop gaat volgen zoals die er eeuwen geweest is. De Stichting ‘Oude en Nieuwe Gasthuis’ (ONG) te Zutphen heeft van de vroegere gemeente Gorssel in 2002 toestemming gekregen om op haar landerijen, bestaande uit bossen, landbouwgronden en weilanden rond de Berkel tussen Almen en Zutphen het landgoed ‘De Rees’ te ontwikkelen. Een landhuis van 2.500 m3 en twee mooie en ruime boerderijwoningen mochten worden gebouwd mits nieuwe fiets- en wandelpaden worden aangelegd, de dorpsontwikkeling van Almen wordt bevorderd, er verbetering van de landbouwstructuur komt en nieuwe natuur wordt aangelegd. Voor nieuwe natuur stelt het bestuur van het ONG 26 ha. weiland rond de Berkel beschikbaar. Het eerste plan van het ONG loopt in 2005 op de klippen, en vanaf sept. 2005 ben ik binnen het bestuur van het ONG belast met de totstandkoming van het nieuwe landgoed. Voor de nieuwe natuur ga ik in overleg met het waterschap. Het dagelijks bestuur heeft een plan voor de Berkel vanaf de Duitse grens tot aan de IJssel. Te groot en te nadelig voor de landbouw vindt het algemeen bestuur. In jan. 2009 treedt een nieuwe heemraad aan, Henk Wubbels. Die ken ik, hij is oud-wethouder van Doetinchem. Met hem ben ik op 27 febr. 2009 in het gebied geweest. Hij is direct enthousiast om nieuwe natuur rond de Berkel aan te leggen en wil er een proefproject van maken. Het toenmalige kabinet (Balkenende IV) bevordert nog de aanleg van nieuwe natuur, het afbraakbeleid van staatssecretaris Bleker is nog niet begonnen. De rijkssubsidies gaan naar de provincies en Gelderland heeft een jaar later een waterovereenkomst met het waterschap Rijn en IJssel gesloten. Er komt versnelling in het project. Het ONG werkt van harte mee mits het bestemmingsplan de aanleg van landgoed ‘De Rees’ mogelijk maakt. Voor de totstandkoming van het bestemmingsplan doet wethouder Thijs de la Court van Lochem zijn best. Het bestemmingsplan ‘Hermeandering de Berkel en landgoed de Rees’ wordt in april 2013 vastgesteld en is inmiddels onherroepelijk. De aanbesteding van het bestek voor de hermeandering is gehouden en aannemer Gerwers is inmiddels begonnen. Vandaag verzamelen de genodigden zich vlakbij de nieuw aan te leggen kronkels van de Berkel. Henk Wubbels, inmiddels met pensioen, is er ook. Drie leden van het bestuur van het ONG zijn er, vertegenwoordigers van de Vereniging Almens Belang, vele andere genodigden en ambtenaren van het waterschap waarvan Louisa Remesal van Merode vermelding verdient die vanaf het eerste begin bij dit project betrokken is. Mijn chauffeur, Niek Soede, behoort ook tot de speciale gasten. Even gezellig een kopje koffie of thee drinken in de open lucht. Voor hen die bij de officiële handeling betrokken worden staan laarzen klaar. Ook ik moet mijn schoenen verwisselen voor laarzen. Jaco van Langen, de projectleider van het waterschap, start het officiële gedeelte door de aanwezigen te vragen een korte wandeling te maken. Aan de Oostkant van het zwembad zijn rode en groene pastic strips boven het weiland getrokken. Daar tussendoor zal de rivier in de toekomst stromen. Jaco geeft uitleg, microfoon voor de mond en een luidspreker onder zijn arm. Als hij zich naar de toekomstige loop keert, draait het geluid van de toeschouwers ook weg. Aan de zuidkant van het zwembad komt er een stuk weiland bij. Nu stroomt de Berkel vlak langs het zwembad, straks op enige afstand. Het ONG krijgt de grond, maar staat het om niet af aan het bestuur van het zwembad en bevordert hiermee de dorpsontwikkeling. Hermeandering leidt tot kavelruil. Stukken grond die nu aan de Zuidkant van de Berkel liggen, bevinden zich straks aan de Noordkant. Honderd hectare grond, 120 percelen en 18 eigenaren zijn betrokken bij de kavelruil. De boeren krijgen grotere kavels en dichter bij huis. Het is fraai weer, de zon schijnt. Hoog in de lucht komen er wolkenslierten, het zonnetje wordt waterig. De genodigden lopen naar de plek waar het gaat gebeuren. Daar staan spades met lange stelen. Heemraad Van Helvoirt houdt een korte toespraak die ze begint met een gedicht waarvoor ze applaus krijgt. De Berkel wordt hier tweeënhalf kilometer langer. Het grondverzet is enorm – ongeveer 250.000 kubieke meter – er komen 20.000 vrachtauto’s op de weg. De leden van de stuurgroep worden een voor een uitgenodigd om een schop ter hand te nemen. Voor mij is het de laatste handeling als vertegenwoordiger van het ONG. Ik ben geen bestuurslid meer en prof. Jaap Besemer heeft mijn taken overgenomen. Als ieder een spade in handen heeft gaat gezamenlijk het gereedschap in de grond. Tien maal een kluit aarde ergens anders neerleggen is voldoende. Dan is er een Berkel bitter. Er wordt getoast op het succes van de nieuwe natuur. Een welkom drankje, want de straling van de zon is aanzienlijk minder geworden en een opkikkertje warmt het lijf op. De laarzen kunnen weer uit. In het dorpshuis ‘Ons Huis’ staat koffie en thee klaar. Voor geïnteresseerden is er een inloopbijeenkomst. Op grote panelen is te zien wat er in de komende tijd gaat gebeuren en hoe de loop van de Berkel bij Almen zal worden. Ik maak van de gelegenheid gebruik en maak afspraken voor de jaarlijkse excursie van de Vereniging van Oud-burgemeesters in de Achterhoek. Ik bespreek een zaaltje in dit dorpshuis en Jaco van Langen zal aan de oud-collega’s en hun partners op 7 mei a.s. hier een presentatie van dit project geven.