Tevreden zijn met wat je hebt en je afhankelijk weten

‘Iedereen welkom in deze dienst, ook zij die met ons meeluisteren via de kerktelefoon’, is het welkom dat ouderling Jan Kremer uitspreekt. Zouden er veel mensen meeluisteren op deze avond? ‘Biddag voor gewas en arbeid’ staat in ons kerkblad Kerkvenster onder de datum 12 maart. Er worden vandaag twee diensten gehouden in de Oude Helenakerk, een ochtenddienst en een avonddienst. In beide diensten gaat ds. Hendrik Jan Zeldenrijk voor en is Janieke Mollenhorst de organist. Ik bezoek de avonddienst, wanneer de dienst begint kunnen er nog wel enkele kerkgangers bij. Er worden twee gedeelten uit de Bijbel gelezen, Lucas 12:13-21 en 1 Timoteüs 6:13-19. De tekst voor zijn verkondiging kiest de dominee uit Spreuken, hoofdstuk 15 vers 16. ‘Beter een schamel bezit en ontzag voor de Heer dan grote rijkdom en veel onrust’. Zo’n tekst komt onverwacht over je heen, zo begint de voorganger zijn verkondiging. Hij herhaalt de tekst en hij weet niet hoe dat bij de kerkgangers binnenkomt. Misschien roept de tekst verbazing op, misschien wel irritatie. ‘Beter een schamel bezit en ontzag voor de Heer dan grote rijkdom en veel onrust’. Wil deze tekst ons arm en klein houden? Je zou maar van een uitkering moeten leven. Als je het voor de wind hebt, is dat mazzel hebben? Mag je het dan niet goed hebben? Dat is niet de bedoeling van deze tekst. Wat zijn dat voor teksten uit het Spreukenboek? Ze komen voort uit een gelovige levenservaring, uit het leven van alle dag. Met deze tekst kun je ook gemakkelijk als voorganger uit de bocht vliegen. De economische crisis is nog niet voorbij, die waait niet zomaar over. Er zijn tekenen van voorzichtig herstel. Maar ook onder ons zijn er die getroffen zijn door de crisis. Er zijn nog steeds schokkende cijfers over de werkloosheid. Er is veel onzekerheid over nieuwe kansen, onzekerheid of wijzelf nog wel greep hebben op onze toekomst. Predikanten zijn geen economen, ze moeten een beetje afstand nemen. Er zijn mensen die denken dat een predikant overal verstand van heeft, maar dat is niet zo. De preekstoel is niet geschikt om te zeggen hoe het met de crisis zit en waar het de schuld van is. Van een partij, van bankiers, of van de consumptiemaatschappij. Laten we dat niet vanaf deze plaats roepen. Misschien zit er wel een bankier onder mijn gehoor. De tekst van vanavond wil geen economische analyse geven. De tekst en de gelezen Bijbelgedeelten willen tot nadenken stemmen en willen prikkelen. ‘Beter een schamel bezit en ontzag voor de Heer dan grote rijkdom en veel onrust’. Deze woorden willen ons met andere ogen naar bezit en rijkdom laten kijken. Wie van ons wil er niet rijk zijn? Dat lijkt zo mooi en prachtig. Maar, zegt Spreuken, rijkdom kan je vervreemden van waar het in het leven om gaat. Rijkdom kan je gevangen nemen, misschien herkennen sommigen dat. Vroeger was je blij. Met wat eigenlijk? Als je er over nadenkt: met niks. En nu je rijk bent, nu ben je opeens niet meer blij, je wilt steeds meer. Je bent niet blij en het is nooit genoeg. Blijdschap kun je niet terugvinden, rijkdom kan valkuilen hebben. Je gaat mensen indelen naar wat ze hebben. Vroeger deed je dat niet. Er zijn ook rijken die in gedachten bezig zijn met nog meer rijkdom verzamelen – voor zichzelf. Daar spreekt Jezus over. Over een rijke man die een nog grotere schuur bouwt om zijn voorraden in op te slaan en er zelf goed van te leven. En Paulus spreekt erover. ‘Wij hebben niets in deze wereld meegebracht en kunnen er ook niets uit meenemen. Wij hebben voedsel en kleren, laten we daar tevreden mee zijn. Wie rijk wil worden, staat bloot aan verleiding, raakt in een valstrik en valt ten prooi aan dwaze en schadelijke begeerten die een mens in het verderf storten en ten onder doen gaan. Want de wortel van alle kwaad is geldzucht’. Daardoor zijn sommigen van het geloof afgedwaald. Als je rijk bent kun je wakker liggen, als je arm bent ook. Salomo heeft deze tekst geschreven. ‘Beter een schamel bezit en ontzag voor de Heer dan grote rijkdom en veel onrust’. Koning Salomo wist daar iets van, leest u de geschiedenis van hem er maar op na. Een Koningschap dat zo hoopvol begon. De dominee herhaalt de tekst. Lees het zo dat weinig hebben wordt verheerlijkt. De Spreukendichter pleit niet voor armoede. Hij bedoelt zoiets als Paulus schrijft. We hebben voedsel en onderdak, laten we daar tevreden mee zijn. Paulus verbindt het met ontzag voor God. Hoe dicht zitten we daar nog bij? Anders zaten we hier vanavond niet. We bidden niet voor niets in het Onze Vader om ons dagelijks brood, we bidden niet voor een grote voorraad. Het gaat om het besef dat we afhankelijk zijn, dat er ontzag is voor de Heer. Dat zal ons omgaan met geld en rijkdom ruimte geven voor anderen. Het is best een prikkelende tekst, een tekst om over na te denken. Zeker in deze wereld, zie een artikel in het dagblad Trouw dat beschrijft dat de rijken steeds rijker worden en de armen steeds armer. Wie ontfermt zich over de armen? En over de natuur en het milieu als je alleen maar meer wilt? Het is een prikkelende tekst. Als je door het uit het oog verliezen van de ander veel onrust veroorzaakt. Biddag voor gewas en arbeid, is dat nog wel nodig? Op zo’n dag als vandaag sta je stil bij de vraag wat je uit Gods hand ontvangen hebt. In relatie tot hoe je dat gebruikt en hoe je daarvan geniet. ‘Aan U behoort, o Heer der heren, de aarde met haar wel en wee …’, lied 978, is de slotzang.