Het rijke Joodse leven

Het religieuze en culturele leven van de Joden is het doel van de jaarlijkse excursie van het bestuur van de Stichting ‘Vrienden van de Aaltense Synagoge’. De Portugese Synagoge, het Joods Historisch Museum (JHM) en de Hollandsche Schouwburg in Amsterdam bieden, voor wie er in dit levenIMG_6534 (echt) geïnteresseerd is, een voortreffelijk overzicht van. Bij alles wat er gebeurt in het dagelijks bestaan is er een religieuze duiding. Dat kan men cultuur noemen, ik noem het gewoon vertrouwen. Het leven van Joden is doordrenkt van hun geloof in de altijd Aanwezige bij elke handeling die gedaan wordt. De Portugese Synagoge is gereed gekomen in 1675. Toen de grootste Synagoge van Europa.IMG_6558 Het Joods Historisch Museum is gevestigd in een complex van meerdere vroegere Synagogen. Wat mij treft is de overeenkomst van het verhaal dat mevr. Madelon Bino, directeur van de Liberaal Joodse Gemeente (LJG)te Amsterdam, vertelt – tijdens een bezoek aan de nieuwe Synagoge van deze gemeente – over de houding van de huidige Joden tussen de Nederlanders en dat wat andere jonge Joodse medeburgers, op een video in het JHM, vertellen over hun houding in onze maatschappij. Dat is er een van altijd op je hoede zijn. Het gevaar kan van alle kanten komen en het gevaar is er op elk moment van de dag. ‘Waar zijn mijn kinderen, waar zijn ze straks?’. Het is een overladen programma dat gevolgd is. Met een bezoek aan de LJG is het uitstapje begonnen, gevolgd door de bezichtiging van de Portugese Synagoge, dan het bezoek aan het JHM en afgesloten met een koosjere maaltijd bij de uitbaters van restaurant  ‘H’Baron’.

In de royale foyer van de nieuwe – geopend in aug. 2010 – Synagoge van de LJG vindt eerst een gesprek plaats met mevr. Bino.  Er zijn twee grote stromingen in het Jodendom, de orthodoxe en de liberale. De orthodoxen houden vast aan 613 geboden en verboden. De liberalen gaan ook uit van de traditie maar aangepast aan deze tijd. Mannen en vrouwen zijn gelijkwaardig en zitten door elkaar. Het liberale Jodendom is in de 19e eeuw in Duitsland ontstaan. Men wilde wel Joods zijn maar aangepast aan de Duitse cultuur. Gevluchte Duitse Joden die naar Nederland kwamen hebben de Liberaal Joodse gemeente gesticht, de eerste in 1932 in Den Haag, de tweede in 1933 in Amsterdam. Na 1945 kwam men eerst in een huiskamer bij elkaar. Toen waren Robert A. Levisson en Jacob Soetendorp de voormannen van de LJG in Nederland. De gemeentes groeiden, in de 60-er jaren werd de vorige synagoge – 200 meter hiervandaan – gebouwd. De groei zette zich door, er zijn nu 1.000 families en 2.000 leden. De tweede Wereldoorlog speelt nog steeds een grote rol. Er is altijd het besef van op je hoede moeten zijn. De meeste mensen zijn niet erg religieus. Geloof je in God? Nou, nee. Wel voelt men zich Joods en verbonden met Israël. Exposities hebben een duidelijke relatie met het Joodse leven en de Joodse cultuur. Elke zondagmorgen wordt er aan 160 kinderen les gegeven. Hoeveel Joden zijn er nog in Nederland?, vraagt mevr. Bino. De een zegt 30.000, een ander 50.000. Het zijn er 40.000. En dan zijn er nog 10.000 Israëlische Nederlanders. In 2011 is gestart met een groot project:  ‘Ken je buren’. Naast het terrein van de synagoge staat een ROC met 3.500 leerlingen waarvan vele allochtonen, waaronder Turken en Marokkanen. Eerst hebben ze de leerlingen op laten schrijven hoe ze over Joden denken. De antwoorden: Ajax, rijk, lange baarden, zwarte kleding, etc. Dan volgt er voorlichting. Als ze vertrouwd raken met een ander beeld van de Joden worden de antwoorden meer politiek: Israël en homoseksualiteit. Onderzoek van de VU heeft uitgewezen dat het project succes heeft gehad. De leerlingen denken anders over de Joden dan voor het project.

Het is tijd om een rondgang door de synagoge te maken. Eerst lopen we naar een raam vanwaar de RAI kan worden gezien en waar ook de ROC goed zichtbaar is. Voor het raam strekt zich een groot braakliggend terrein uit. Ooit wilde Joop van den Ende op het terrein van de vroegere synagoge een groot muziekcentrum bouwen, maar hij brak met de projectontwikkelaar. Er is een mooie bibliotheek, een studiezaal met veel boekenkasten langs de wanden.  Boven de trappen hangen wandkleden van Claudy Jongstra, ze verbeelden de zes scheppingsdagen. We lopen de sjoel in. Groot en modern met hoge balkons aan weerszijden. 800 zitplaatsen zijn er. Mevr. Bino opent voor ons de Arke en laat de Thora rollen zien.  Er is veel licht hier, aan weerszijden grote ramen. In een ster brandt het eeuwige licht. De ruimte maakt een frisse indruk met het lichtbruine hout. Ook de banken zitten goed. Ondertussen vertelt mevr. Bino over de vele activiteiten die in het gebouw plaatsvinden. Ze willen middenin de samenleving staan. Hier vinden gesprekken plaats tussen diverse organisaties en verenigingen. Weer de zaal uit wijst mevr. Bino ons op een reliëf in de muur in de vide van de hal: ‘U heeft  10 bewaarde berichten’. We gaan naar de Mikwe, het bad voor rituele wassing. Het is een moderne installatie. Er is ook een grote zaal die kan dienen als toneelzaal, maar ook als eetzaal en vergaderzaal. We lopen het terras nog even op, aan de overkant van het water is begraafplaats ‘Zorgvlied’. Er is nog een andere vergaderzaal, ook met kunstwerken aan de muren. We zijn bijna twee uur in dit gebouw geweest, het is tijd om naar de Portugese Synagoge te gaan.

De Portugese Synagoge is in 1675 gereed gekomen en nog steeds in gebruik. Van buiten is het omringd met lage bijgebouwen, daarbinnen een groot en hoog vierkant blok – de Synagoge.    

Over Tijme J. Bouwers

Doctoraal economie RU Groningen 1967 Mil. Dienst, 1968-1969, oud res. officier cavalerie Prov. Zuid-Holland, afd. toezicht gemeentefinanciën Min. van Fin. Inspecteur Rijksfinanciën 1972 - 1976 Burgemeester Ferwerderadeel 1976 - 1988 Burgemeester Aalten 1988 -2004
Dit bericht is geplaatst in Aaltense Synagoge. Bookmark de permalink.