Exoduswandeling

Zomaar raak ik aan de praat met een jonge vrouw die voor me loopt. Ze is vanmorgen om vier uur opgestaan. Om kwart voor zeven is ze in Huissen aan de start van Exoduswandeltocht om te beginnen aan een wandeling van 42 km. Ze heeft met iemand afgesproken. Die is er om zeven uur nog niet, om kwart over zeven is ze alleen vertrokken. Ze komt uit Leusden, Karen heet ze. Dan vraag ik haar of ze de 4daagse wel eens gelopen heeft. Ja, toen ze vijftien was. Vorig jaar zou ze de 4daagse met haar broer lopen. Ze trainden samen flink, maar haar broer kreeg een hartinfarct dat pas na 24 uur geconstateerd werd. Vijf jaar eerder was hij ook al getroffen door een hartinfarct. Hij werd vorig jaar opgenomen in het ziekenhuis. Daar kreeg hij weer een hartinfarct en een paar dagen later een hartstilstand waaraan hij overleed. Haar broer is 36 jaar geworden. Ze praat nog verder over haar broer, mijn gedachten dwalen af. Ik ben twee maal zo oud en leef na een hartstilstand nog. Karen vertelt verder. Ze wil het verlies van haar broer een plekje geven, verwerken. Daarom loopt ze de 4daagse. Ze weet dat haar broer bij haar is. Op de dag dat ze haar startkaart haalt voor de komende 4daagse is het precies een jaar geleden dat haar broer overleed, wanneer ze op de vierde dag over de Via Gladiola loopt is het precies een jaar geleden dat haar broer begraven is. Dit verhaal raakt me. Ik loop met haar op tot de stempelpost in de binnenhof van kasteel ‘Doornenburg’. Daar ga ik koffie drinken en zij loopt door. Na afloop tref ik haar weer, ze is net voor mij over de finish gekomen. Daar ga ik nog even met haar op de foto. Hopelijk zien we elkaar weer tijdens de 4daagse zeggen we tegen elkaar. De Exoduswandeltocht voert langs vele plekken die herinneren aan wat het laatste half jaar van de Tweede Wereldoorlog voor dit gebied betekende. Toe na de slag om Arnhem de frontlijn zich stabiliseerde langs de Linge, beval de Duitse bezetter evacuatie van de bevolking in het gebied tussen Linge en Rijn. Soms hadden de mensen maar vier uur de tijd om een goed heenkomen te zoeken. Voor velen was het een vlucht. Daarbij zijn burgers omgekomen, ook bij de daaraan voorafgaande gevechten. Bij Angeren staat een monument voor een massagraf. De Exodusvlag moet nog worden gehesen wanneer ik er langs loop. Tussen de bandijk en de Rijn ligt een brede uiterwaard, de route voert er door. Vlak aan de rivier staat Caprice, een steenfabriek. Er liggen veel stenen opgetast, maar de fabriek draait. Even voorbij de fabriek loop ik Karen achterop. Met haar praat ik tot aan kasteel Doornenburg. De tv serie ‘Floris’ met Rutger Hauer is hier opgenomen vertel ik haar, zij heeft de serie een keer gezien. In de omgeving van het kasteel regent het een paar druppen. Regenkleding kan in de rugzak blijven. Het kasteel is bezet door Duitsers. Een wachtcommandant neem appèl af. De sloom uitziende soldaten dragen uniformen uit WO II. ‘Namaaksoldaatjes’, zeg ik tegen hen die bij mij aan tafel koffie drinken. Ik loop naar de mannen in uniform toe. ‘Wat zijn jullie?’, vraag ik. ‘Wij zijn Duitsers’, is het antwoord in het Nederlands. Ik denk dat ik Duits moet spreken. Maar de man die praat gaat in het Nederlands verder. ‘Wij hebben het kasteel bezet’. Ze zijn lid van een vereniging die in historische uniformen meedoet aan diverse evenementen. Martiaal ziet alleen de wachtcommandant eruit, maar op de foto heb ik hem niet gezet. Voor de paar druppels die er vallen heeft hij een regenjas aangetrokken. Er zijn weinig toiletten hier, dus loop ik maar even door naar café Rijnzicht op de Sterreschans. Daar drink ik ook nog een flesje water leeg en vul hem ook weer. De route loopt een stukje over de bandijk van de Waal. De uiterwaard is een lust om te zien. De kleur geel overheerst. Doornenburg doorgelopen, er staat ook een oorlogsmonument. Langs het kasteel komen we weer. Langs de Linge ligt een nieuw aangelegd fietspad, een betonpad. Bij een brug, gemarkeerd door een prachtige treurwilg, begint een lange wandeling langs de Linge. Eerst een stukje ten Zuiden van deze rivier, het grootste deel ten Noorden ervan. Ik vind het een van de mooiste stukken van deze route. In de bermen langs het betonpad prachtige bermflora, riet, de rivier en boomgaarden, weilanden en akkers. Maar vooral de stilte valt hier op. De rietzangers laten zich horen. Geen lawaai van auto’s, van motoren, van tractoren of ander mechanisch lawaai. Vandaag alleen wandelaars voor en achter en af en toe een fietser. Vooraf heb ik geschat hoe lang we langs dit pad zouden lopen. Ik schatte een half uur. Dat wordt drie kwartier. Dan gaan we de Linge over, lopen tot op een paar honderd meter van de rand van de bebouwing van Bemmel en komen door het gehucht Baal. Over de Betuwelijn loopt een viaduct en ook de voetganger moet daarover. Aan de andere kant ligt al gauw ‘de Heuvel’. Daar neem ik weer rust. De allerlaatste kom tomatensoep is nog net voor mij. Er komen twee jongedames bij me zitten. De een is depri geworden van de wandeling over het betonpad langs de Linge. Ze vond er maar niks aan. Dat onkruid in de berm en dan die akkers en weilanden, allemaal groen. Alleen een appelboomgaard is bij haar in de smaak gevallen. ‘Geef mij de Falcon Walk maar. Daar ben ik verliefd geworden op de natuur’, zegt ze. Terwijl we praten zijn ze ook nieuwsgierig naar mijn leeftijd. Ze vragen of ik al zestig ben. Een van de twee is een stevige grote vrouw. Ze draagt een veel te strak zittende elastische broek. Ik adviseer haar een ruim zittende katoenen broek aan te trekken of een ruim rokje.Onderweg zag ik haar vaak haar broek oprekken, ze zegt nergens last van de hebben. Vlak bij de rustplaats staat een kapelletje. Die herinnert aan de felle gevechten die hier vanaf de slag om Arnhem tot midden okt. 1944 hebben plaatsgevonden. Een slagveld was het hier, vele honderden soldaten zijn hier gesneuveld. De heuvel ligt net iets hoger dan het omringende landschap. Aan een andere wandelaar vraag ik of hij mij op de foto wil zetten. Na de brug over de Linge slaat de route linksaf, naar het Westen. Er staat een roestige markering met daarop: ‘Park Lingezegen’ en het fietspad heet het ‘Frontlijn Pad’. Een schuttersput is nagebouwd, verderop staat het Verzoeningspaneel vlakbij de Bevrijdingsbrug. Het pad maakt een bocht naar het Noorden en heet dan Patrouillepad-Zuid. Hier staan zwerfpanelen die informatie geven over wat hier tussen okt. 1944 en april 1945 gebeurde. Geallieerde soldaten en Duitse soldaten liepen soms vlak langs elkaar heen. Door het Zeegbos loopt het Patrouillepad-Noord dat overgaat in het Exoduspad. De route is hier verlegd naar de Huissensedijk om van daaraf naar de stadsboerderij de ‘Korenmaat’ te lopen. Dat is een kinderboerderij met speeltuin. Buiten mis ik bijna de controlepost, de dame met stempel meldt me keurig dat ze op mij zit te wachten.  In de kantine helpen mensen met een verstandelijk handicap bij de bediening. Er zijn geen warme snacks meer. ‘Verandering van cateraar’ wordt als reden gegeven. ‘Maar volgend jaar zijn ze eer weer’, krijg ik te horen. Een kopje koffie, een klein zakje chips en een flesje water nuttig ik en ik maak enkele aantekeningen in mijn notitieboekje. Ook hier is mijn rusttijd ongeveer 20 minuten. Terug naar de Huissensedijk. Er ligt aan de Noordkant een gracht langs de dijk die vol ligt met waterplanten. De dijk biedt een mooi uitzicht op de omliggende bebouwing. Hier en daar staat zelfs nog een boerderij. Een groot en nieuw kantoorgebouw staat leeg. De dijk gaat over in de Drielsedijk. Het Gelredome ligt aan de rechterkant. Bij een prachtige Plataan is de ingang naar het witte kerkje van Elden. Pastorie, verenigingsgebouw, een kosterswoning, alles staat bij elkaar. Een rijtjeshuis onderaan de dijk heet ‘Gelredomezicht’. In de uiterwaard ligt ‘Het Hoefijzer’, een restant van Fort Elden. Verderop ligt de Westerveldse Kolk die herinnert aan een dijkdoorbraak in 1740. Op welke plek staken de Duitsers in maart 1945 de dijk bij Elden door? Ik ben geen paneel tegen gekomen die daaraan herinnert. Misschien op een plaats die niet langs deze route ligt. We gaan van de dijk af en lopen langs de buitenrand van de wijk Malburgen en komen langs een moestuincomplex. Vooral bejaarden zie ik in de volkstuintjes. Bij ‘De Schuur’ zitten geen wandelaars op het terras, er staan mensen die wachten tot er wat gaat gebeuren. Meinerswijk ligt aan de andere kant van de Drielsedijk. Een groep natuurliefhebbers komt onder leiding van een gids uit het gebied. De route loopt tot vlak langs de Rijn, langs de Steenfabriek en op het punt waar het asfalt van de rivier wijkt is een werk in uitvoering. Het is de Uiterwaardvergraving Meinerswijk. Langs de Plas van Bruil wordt een geul gegraven ter versnelling van de afvoer van hoogwater en ook bij de John Frostbrug komt een nevengeul. Hier op dit punt komt een trekpontje over de Rijn. Zestien kilometer wandel- en fietspaden worden nieuw aangelegd. De ‘Hendrina Hoeve’ is de volgende rustplaats. Ook is hier een stempelpost. In de routebeschrijving heet deze plek ‘Golfboer’, op de weilanden in de omgeving kan Boerengolf worden bedreven. Een glas dubbeldrank, nog wat brood en weer een flesje water is wat ik gebruik. Hierna zal ik doorlopen tot de finish. De plek bij de Mandelabrug heet ‘De Praets’. Op 21 okt. 1944 heeft zich hier een drama afgespeeld. Een zestienjarige jongen en twee mannen van 43 en 41 jaar, broers, hielpen hier evacués de Rijn over te steken. Ze gingen als laatste. Hun bootje sloeg om, ze verdwenen in het water en ze zijn nooit meer gevonden. Er is hier een monument in de vorm van drie grote zwerfkeien onthuld op 12 juni 2010, het waren keien van kerels, maar de stenen liggen er niet meer. Onder de John Frostbrug door komen we bij de Stadsblokken. Hier klinkt het geluid van blaffende honden. Net als vorige jaren zijn politiemensen aan het oefenen met politiehonden. Die kunnen hun tanden zetten in dikke beschermingspakken. Het zandpaadje naar de brug is afgezet, direct lopen we de uiterwaard in. Ook hier wordt gewerkt aan de aanleg van een nevengeul. De Malburgse Bandijk volgen we tot aan de Pleyroute, Er is nog een wagenrust maar die loop ik voorbij. De finish komt met elke stap dichterbij, het is broeierig, er zijn stevige buien voorspeld. Tot nu toe is het droog gebleven en heb ik regenkleding noch paraplu hoeven te gebruiken. In Huissen is het gezellig, er speelt een muziekkorps – het terras er tegenover zit vol. Ook een schutterij heeft een optreden verzorgd, de wandelaars worden daar op gejuich onthaald. Even na vieren ben ik bij de finish en laat ik me afstempelen. Karen is al binnen en ik ga nog even met haar op de foto. Terug naar de auto zie ik dat de muzikanten aan het bier zitten, de festiviteiten nemen een einde.