Een dagje Keulen

Al heel lang heb ik dit willen doen. Vijfentwintig jaar geleden hoorde ik van de Lions vrienden al de verhalen over een rondleiding door de Dom van Keulen. Ze waren tot boven de hoge gewelven geweest. Dat zou ik ook wel eens willen meemaken. Vandaag is het er van gekomen. De jaarlijkse jumelage tussen de Lionsclubs Altena(D) en Oost-Achterhoek vindt plaats in Keulen. Onze Duitse vrienden hebben al een paar jaar geleden geregeld dat er vandaag voldoende rondleiders klaar staan om een groep van 70 personen rond te leiden. De plek waar we elkaar al om tien uur ’s morgens ontmoeten kan niet beter: In een hotel naast het plein voor de twee toren van de kathedraal en tegenover een parkeergarage. Duitsers beginnen na een flinke reis met een twee uur durende Frühstück. Dat is ook een goede gelegenheid voor de plichtplegingen. De president van Altena, Sven, heet ons welkom en doet enkele huishoudelijke mededelingen. Voor de bezichtiging van de Dom zijn er drie mogelijkheden: de schatkamer, de ondergrondse opgravingen en het dak. Ik kies voor het dak. Alexander von C. krijgt het woord. Hij is lid van de oudste Lionsclub van Keulen en vertelt ons wat over de stad. In 1790, bij het begin van de Franse tijd, telde de Domstad 40.000 inwoners. Thans stuurt de Oberbürgemeister een gemeentelijk apparaat van 20.000 medewerkers aan en telt de stad meer dan een miljoen inwoners. Onbestuurbaar. Hij praat lang over het carnaval. Alexander is 19 jaar ‘Zugleiter’ op Rozenmaandag geweest. Er komt een carnavalsorde, een onderscheidingsteken, uit zijn tas. Sven wordt ermee onderscheiden en ook onze president Harry krijgt er een. Er zijn meer attributen, een carnavalshoed wordt gedemonstreerd. Alexander prijst behalve de Dom nog vele andere kerken aan, er zijn 7 Keulse biersoorten, vele musea en bedenk dat 95% van Keulen aan het eind van WO II in puin lag. Harry bezingt met een lied de vriendschap tussen beide clubs. Hij heeft voor drie leden een verrassing. Hans ter H. krijgt een chevron vanwege zijn 45jarig lidmaatschap. Dan ben ik tot mijn verrassing aan de beurt. Een chevron voor 25jarig lidmaatschap. Tenslotte krijgt Marc K. een chevron voor 15 jaar trouwe dienst.
Het is stralend weer, in het zonnetje is het aangenaam, in de schaduw moet een jas aan en een sjaal om. Een ideale dag om de wereld van boven te bekijken. Er zijn twee gidsen voor wat kortweg ‘Dach’ heet. Dat is eerst vele smalle treden omhoog. Ik verdeel mijn krachten en neem een paar keer een korte rust. Onder een spits dak staat een paneel met daarop de bouwgeschiedenis van de Dom. Ooit stond er een Romeinse tempel. Daarop is een houten kerk gebouwd en in 1248 is met het eerste deel van de eeuwige bouw van de ‘St. Peter und Marien Kirche’ begonnen. In 1322 is het koor gereed. Er wordt op kleinere schaal doorgebouwd tot 1520. Het geld is dan nodig voor de bouw van de Sint Pieter in Rome. Denk aan de aflaathandel etc. In 1842 wordt de bouw grootschalig hervat en in 1880 is de Dom in de huidige vorm gereed. We zijn op goed 40 meter hoogte. Wat opvalt zijn de zware constructies,dikke betonnen vloeren, dichte en betimmerde daken – wat moet een geweldig gewicht door de pilaren worden gedragen. Onze gids neemt ons mee naar een gang in het dwarsschip vanwaar aan de overkant, ruim 80 meter, een gebrandschilderd raam van Gerhard Richter te zien is. Het is onverdeeld in 6 ramen met ook nog een kozijn overdwars, vele ramen in totaal dus. Het is in aug. 2007 aangebracht, de kleine stukjes glas in lood lijken wel pixels. De gids wijst ons op details. Kijk naar dat groene stukje rechtsboven in het meest linkse raam onder. Kijk dan naar het derde raam op dezelfde hoogte. Dat raam is gespiegeld. Dat patroon herhaalt zich. Meer dan elfduizend stukjes glas zijn in het hele raam verwerkt. De gids moet even zwijgen, beneden wordt een godsdienstoefening gehouden en het orgel begint te spelen. Wat een machtig geluid. We verplaatsen ons naar een ander punt van de kerk. Dat is lopen door smalle gangetjes. We komen op een punt tussen beide torens en zien de volle lengte van schip en koor, 114 meter lang. Diep onder ons is de vloer, in de verte het Driekoningenaltaar, dat dateert uit de 12e eeuw. Wat een prachtig gezicht. Boven ons nog een etage, voor ons de geweldige lengte van de kerk en onder ons zien we de bezoekers als kleine poppetjes. Hier heb ik lang staan kijken, van wat de gids vertelt krijg ik niet veel mee. Nog hoger gaan we. Weer zoveel treden op. Rustig aan doen, niet achter adem raken – dat is voor mij het parool. Hier zijn we boven de gewelven. Die zien we vlak onder ons. De meeste uitleg krijgen we op het kruispunt van schip en dwarsbeuken. Acht dikke stalen buizen lopen taps toe naar boven. Ze dragen de dakruiter. Bijzonder is het verhaal over de aanbesteding. Het bestuur van de kerk vroeg in het midden van de 19e eeuw twee bedrijven om een offerte voor de levering van staal. De Kölner Maschinenbau bood aan het staal voor 120 Dmark per ton te leveren. Thyssen offreerde voor 100 Dmark per ton. Een lid van de Aufsichtsrat was goed bevriend met de directeur van het Keuls bedrijf. Dat haalde de offerte terug, streepte het getal 120 door en vulde toen 95 in. Het dak is van loden platen. Wat ik begrijp is dat zowel lood en staal lichter zijn dan de gebruikelijke materialen voor die tijd. We maken een ommetje om het puntdak van de zuidelijke zijbeuk. De gids vraagt ons op te letten. ‘Wat zien we behalve de dakruiter nog meer?’ Kijk omhoog en dan ziet de bezoeker een prachtig gouden kruis. Het prachtige heldere weer biedt ons een schitterend uitzicht over de stad. Weer naar binnen. Bij twee kiosken uit een park volgt weer uitleg. Ik bekijk de dakconstructie, maak een foto van een model van de kerk en let op de geweldig dikke vloeren van beton. Zo hoog en nog zulke zware constructies. Dan gaan we in een keer via een smalle wenteltrap naar beneden. Wat zullen we doen? Carla en Karel willen net als ik met de Bimmelfahrt mee, een rondritje door het centrum.
Maar eerst even de kerk in. Vanaf de vloer is de ruimte binnen ook indrukwekkend. Het gaat om het beleven van de lengte, de breedte en de hoogte vanaf de aarde. Er is geen tijd om elk detail, elke kapel te bekijken. Ik probeer bij het altaar te komen. Dat kan nou net vanmiddag niet. In de toegangsruimte van het koor wordt gebiecht. Kom op een doordeweekse morgen of op zondagmiddag terug. Stilstaan en omhoog kijken, gauw even een foto maken van een gebrandschilderd raam met taferelen. Nog even kijken naar de bloemenzee die is overgebleven van de nationale herdenking die hier gisteren plaatsvond naar aanleiding van de vliegtuigramp op 24 maart jl. in de Franse Alpen. Bij binnenkomst liggen de kransen links in een kapel. Daar gaan we even zitten. Een vrouw met een boodschappentas legt een bloem en gaat zitten mediteren.
De Bimmelfahrt brengt mensen naar het Chocolademuseum aan de Rijnoever. Een trekker in de vorm van een locomotief, houten wagons erachter en dan de stad door. Onderweg is er uitleg. Op de Altmarkt zie ik terrasjes in de zon vol mensen. Ook aan de Rijnoever is veel volk op de been. Genieten van de zon is het parool. Het treintje rijdt dan in de zon, dan in de schaduw. Een jas aan bevordert de gezondheid. De rondrit zou drie kwartier bedragen. Bij het chocolademuseum stappen veel mensen uit, wij blijven zitten en gaan via een andere route terug. Het verkeer zit vlak voor het eind helemaal vast. Alle auto’s staan stil. Ons treintje moet linksaf. Dat betekent lang wachten. Vlak voor het eind zien we de reden. Er is een demonstratie. Leuzen in Arabisch schrift staan op spandoeken. Het is slechts een klein groepje dat optrekt naar het plein voor de Dom. Hier staat dus alles voor stil. Na anderhalf uur zijn we terug bij het vertrekpunt. Voor Nederlanders betekent dat waar voor je geld. Je betaalt voor drie kwartier en krijgt een half uur extra. Carla, Karel en ik gaan op zoek naar een terras in de zon. Karel wil curryworst en ik heb trek in thee. Onze wegen scheiden zich. Ik loop naar het plein voor de twee torens van de Dom. Daar staan de demonstranten, de vrouwen gaan gekleed in het zwart met jurken tot op de enkels en dragen hoofddoekjes. Een jongeman met luidspreker begint te praten. Hij heeft het over de Mahdi die komt. Ik weet genoeg. Een jonge vrouw deelt folders uit. Ik pak één aan. ‘De verlosser komt’ staat erop. Volgens mij is die 2.000 jaar geleden gekomen. Ik vraag of ze soenniet is, of sjiiet. Maar daar reageert ze niet op. ‘We zijn voor alle godsdiensten!’ Ik reageer prompt. ‘Dat kan niet waar zijn met een hoofddoekje om’. Ik ben toe aan thee en zoek de Altmarkt op.
Die is niet ver, maar waar is op de vele terrasjes nog een plekje vrij in de zon. Die is voorbij de fontein en daar strijk ik neer. Hebben ze hier ook een hartig hapje? Daar ben ik onderhand wel aan toe. Ik bekijk de kaart. Bij wat voor een café ben ik terecht gekomen? Een Thais restaurant met halve bediening. Binnen bestellen en afrekenen en daarna wordt wat je wenst voor je neus gezet. Er zijn drie soepen. Pittig, vegetarisch en gewoon. Ik bestel een Wan-Tan Suppe en een zwarte thee. Even later wordt het opgediend. Ik begin met de soep. Die is goed van smaak, de groenten verorber ik ook maar drie Teigtaschen laat ik in de kom achter. Ik ga schrijven. In mijn notitieboekje noteer ik wat ik heb gezien en meegemaakt. Het grote glas thee heft mijn eventueel vochttekort op. Er strijken meerdere leden van de club neer op een van de vele terrassen. Ik maak nog een ommetje. Het oude raadhuis staat aan de overkant, een trap op en ik ben aan de voorkant. Er vindt een opgraving van Romeinse resten plaats. Terwijl ik op een stadsplattegrond kijk komt een vrouw naast me staan. Ze wil me helpen. Ze wijst me de weg. Ik loop naar de Hohe Strasse, voetgangersgebied en hoofdwinkelstraat. Media Markt loop ik nog even binnen. Voorin liggen spiegelreflexcamera’s uitgestald. Voor € 500 heb je al een flink exemplaar. Ik ben er nog niet aan toe. Dan loop ik naar Hof18 waar het gemeenschappelijk avondeten zal plaatsvinden. Er is nog tijd om nog een foto van de kathedraal te maken en loop even door. Er zit een groep jonge vrouwen met grote kartonnen flaporen rond een tafel op een terras. ‘Waarom zien jullie er uit als konijnen?’, vraag ik. Eén van hen gaat over vier weken trouwen. Daar zit je voor 50 jaar aan vast, zeg ik maar daar wordt niet enthousiast op gereageerd. Op naar de bovenzaal van Hof18 voor het Abendessen.
De tafels staan klaar, Kölsch wordt uitgedeeld. Dat is een smal pijpje Keuls bier. Wijn, water en andere dranken zijn ook voorradig. Een ‘Rheinische Kartoffelsuppe mit Mettwurststreifen’ is het voorgerecht. Een pittig en smakelijk soepje. De president van Altena, Sven, heet ons welkom in dit etablissement, ziet terug op de dag en wenst de jumelage een florissante toekomst. Bier en wijn wordt regelmatig in voldoende hoeveelheden uitgedeeld. Het hoofdgerecht wordt opgediend. ‘Geschmorte Rinderbacken in Rotweinsoβe, gebratenen Gamba, Blattspinat und Serviettenknödeln’. Dat had de kok ook wat minder droog kunnen bereiden. Arjan J., onze jumelageofficier, spreekt. Hij bedankt de Lionsclub Altena voor de organisatie van deze dag en bedankt de president met een paar flesjes mooie wijn. Het is tijd om wat luim in de bijeenkomst te brengen. In de NRC van vorig jaar 22 mei las ik een parabel die Steinmeier, minister van buitenlandse zaken van Duitsland, gebruikte om de kritiek op het Oekraïne beleid van de Bondsrepubliek te weerleggen. Men verweet hem dat Europa niet stevig genoeg optrad en niet bereid was in te grijpen. Ik lees de Duitse tekst. “Schwarz oder weiß ist die Welt an den wenigsten Stellen – meistens verschwimmt sie in Graustufen. Gerade deshalb braucht Außenpolitik Räume zum Verstehen; Foren wie die Berliner Republik, die zeigen, dass in ein und derselben Wirklichkeit Platz ist für viele subjektive Realitäten. Denn wer die Welt durch krude Schablonen sieht, der wird nur krude Antworten geben können….. Ich finde diesen Grundsatz nirgendwo so schön zusammengefasst wie in einer kleinen Geschichte aus Mosambik: Ein Affe ging einmal an einem Fluss entlang und sah darin einen Fisch. Der Affe sagte: ‚Der Arme ist unter Wasser, er wird ertrinken, ich muss ihn retten.‘ Der Affe schnappte den Fisch aus dem Wasser, und der Fisch begann zwischen seinen Fingern zu zappeln. Da sagte der Affe: ‚Sieh an, wie fröhlich er jetzt ist.‘ Doch natürlich starb der Fisch an der freien Luft. Da sagte der Affe: ‚Oh wie traurig – wär ich nur ein wenig früher gekommen, ich hätte ihn retten können.‘ …” Harry M. vertelt nog een mop over de vorige paus die per auto van Rome naar Keulen ging en in Duitsland achter het stuur plaats nam. Hij reed veel te snel en kreeg het aan de stok met een agent. Het dessert komt op tafel. Een ‘Crème brûlee mit Beeren’. Het afscheid is uitvoerig. Niet verwonderlijk, we hebben samen met onze Duitse vrienden een mooie dag in Keulen beleefd. De vriendschap is weer aangehaald, bij de presidentsoverdracht eind juni in Altena zijn we welkom.