Bezoek aan het Internationaal Strafhof te Den Haag

Het verschil van dit hof met het andere hof, dat in het Vredespaleis is gehuisvest, wordt ons direct duidelijk gemaakt. Het Internationaal Gerechtshof behandelt geschillen tussen staten, het Strafhof bestraft personen die zich schuldig hebben gemaakt aan genocide, misdrijven tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden. Het eerste is het belangrijkste gerechtelijke orgaan binnen de Verenigde Naties, het Strafhof is een onafhankelijke organisatie en maakt geen deel uit van de VN. Vijfendertig leden van de Kon. Ned. Ver. ‘Ons Leger’ komen eerst bij elkaar in een kantine van de Frederikkazerne tegenover het Int. Strafhof. De oud res Elnt der huzaren Jhr. Mr. Alexander Beelaerts van Blokland, raadsheer bij het gerechtshof van Den Haag en ambassadeur van de gemeente Den Haag, zou een lezing geven over ‘Legal The Hague’ maar is door een griepje verhinderd. De heer Ties Schelfhout, medewerker van het bureau internationale zaken van den Haag, vervangt hem.

Er zijn nog drie andere hoven in Den Haag en tussen 2004 en 2016 is het aantal ngo’s dat een kantoor in den Haag heeft toegenomen van 23 naar 126. De directe werkgelegenheid bedraagt 19.600 banen, indirect komen daar nog eens 18.000 bij. Er is berekend dat de internationale organisaties die in Den Haag gevestigd zijn daar € 2,5 miljard per jaar besteden. Geen geringe bijdrage aan de lokale economie van de stad. De gemeente ’s-Gravenhage heeft een speciaal bureau voor expats opgericht waar de vele buitenlanders voor gemeentelijke zaken terecht kunnen: ‘The Hague International Centre’. Het beleid van het gemeentebestuur is erop gericht dat ook andere internationale organisaties zich in Den Haag vestigen. Daartoe worden netwerkbijeenkomsten en conferenties bezocht en is er goed contact met onze de diplomatieke vertegenwoordigingen van Nederland in het buitenland. Er is op dit moment sprake van de oprichting van een Europees Openbaar Ministerie; Den Haag zou het graag in de stad zien gevestigd. Het ICC is gevestigd op het terrein van de vroegere Alexanderkazerne. Er staat voor de ingang een kunstwerk. Het verbeeldt een zoutkristal als symbool van de tranen over de allerergste misdaden die niet voor een gewone rechtbank worden gebracht. Het internationale recht heeft het inde huidige wereld met veel conflicten niet gemakkelijk, aldus de spreker. Tijdens de discussie wordt gevraagd naar Assad. Syrië is geen lid en om hem voor dit hof te brengen is de weg via de Veiligheidsraad is niet begaanbaar. Over de eventuele kwetsbaarheid van het gebouw voor terroristische aanslagen worden geen vragen beantwoord. Ook is er een vraag over de gevolgen van de Brexit. Internationale organisaties die verbonden zijn aan de EU kunnen niet in Londen gevestigd blijven.

Peter Klop vertelt nog wat over het gebouw. Hij heeft het Deens architectenbureau uitgenodigd om dat te doen, maar dat is bezig met een grote klus in Japan. De nieuwe Alexanderkazerne is compleet gesloopt om de bouw van dit hof mogelijk te maken. In 2006 was hij bij de opening van het nieuwe Officiershotel, vier jaar later is het afgebroken. Het is nieuwgebouwd bij de ingang van de Frederikkazerne. De architect kreeg als opdracht om het gebouw in te passen in een duinlandschap. Daarover het volgende: ik heb het opgezocht op internet. Er staan fraaie woorden over hoe geslaagd het wel is, het is typische architectentaal, maar ik vind dat het gebouw in een stedelijke bebouwing past en niet in de duinen. Peter Klop vervolgt zijn verhaal met te praten over de beveiliging van het gebouw. Het mocht niet lijken op een vesting. Dat is goed geslaagd, zeg ik uit eigen waarneming. Een terroristische aanslag moet worden voorkomen en de constructie moet bestand zijn tegen een vliegtuigaanval. Dat laatste is geleerd van nine/eleven, de aanslag op de Twin Towers. Er zijn drie veiligheidsringen. Nadat ik weer thuis was en op internet naar documentatie over het gebouw zocht, kwam ik achter de drie barrières. Op het terrein staan ook de gebouwen voor de kantoren van de rechters, de aanklagers, het griffiepersoneel, etc. Dat geeft ook logistieke problemen, want een rechter mag op weg naar de rechtszaal geen aanklager tegenkomen. Vanaf de tribune is een verdachte niet te zien, die zit onder de tribune.

Na de lunch lopen we naar het Strafhof. Op de trap voor de ingang wordt een groepsfoto gemaakt. Dan naar de draaideur. Er gaan kennelijk teveel tegelijk naar binnen want enkelen komen net zo snel weer naar buiten als ze naar binnen zijn gegaan. Voor de balie worden vijf personen gecontroleerd, dan mogen weer vijf naar binnen. Na de controle van de identiteitskaart en het uitreiken van Gedragsregels – fatsoenlijk gekleed en correct gedrag is het devies – volgt het poortje om te controleren dat geen gevaarlijk metaal mee naar binnen gaat. Niemand van ons heeft een persoonlijk wapen meegenomen. Ik hoef niet door het poortje vanwege mijn ICD. Mijn ICD kaart in combinatie met een Identiteitskaart moet ik wel laten zien. Via een brug over een gracht komen we in een ander gebouw. Daar worden we ontvangen door een vrouw die uit Ghana komt. Zij geeft in het Engels enige informatie en zegt hoe het bezoek zal verlopen. We krijgen audioapparatuur om via nummers op panelen in de informatiecorners toelichting te krijgen. Daarna zijn er twee beamer presentaties die de procesgang duidelijk maken en foto’s van hen die in hechtenis zijn genomen en tegen wie een proces loopt. Dat zijn er zes. We zullen een zitting bijwonen in het proces tegen Bosco Ntaganda die zich in maart 2013 in Rwanda bij de Amerikaanse ambassade meldde om overgedragen te worden aan dit hof. Sinds 23 maart 2013 zit hij achter de tralies in Den Haag. Zijn proces is op 2 sept. 2015 begonnen. Hij moet zich verantwoorden voor drie misdaden tegen de medemenselijkheid: moord, verkrachting en seksuele slavernij in de Congolese provincie Noor-Kivoe.

Om op de tribune van een rechtszaal te komen moet weer iedereen een bodyscan ondergaan. In het vorige gebouw mocht ik om de poortjes heenlopen maar werd wel gefouilleerd, nu zijn twee dames die geen Nederlands spreken wellicht zo van mijn ICD kaart in de war dat vergeten wordt mij lijfelijk te onderzoeken. Met de lift naar de tribune van de bovenste van de drie rechtszalen. Met een headset kan gevolgd worden wat er gebeurt, achter glas. In de zaal zitten drie rechters, daarvoor enkele griffiers, links de aanklager met haar personeel en rechts de verdediging. Ik denk al met al zeker 20 personen. De aanklager stelt vragen waarop antwoord wordt gegeven door iemand onder de tribune maar die via een monitor is te zien. Het is een slaapverwekkend schouwspel. De aanklager ondervraagt een expert die een rapport heeft gemaakt over wat er gebeurd is. Met een dik rapport in de hand wordt vraag voor vraag gesteld. Het onderwerp betreft systematische aanranding van drie bevolkingsgroepen. Een voorbeeld van een vraag. ‘De bevolking telt zoveel procent volwassenen. Er is zoveel procent aangerand. Hoe verklaart u het verschil?’ Een alinea verder: ‘Hoe hebt u dat berekend?’ Vanaf de plek waar ik zit is goed te zien dat de aanklager pagina voor pagina doorloopt en vragen stelt. Is deze manier van procesvoering echt nodig, vraag ik me af. Buiten dit hof wordt geklaagd over de trage procesgang.

Na het bezoek gaat het verlaten van het pand wat sneller dan de binnenkomst. In de kantine van gebouw 147 van de Frederikkazerne is er nog een drankje. Peter Klop geeft een korte nabeschouwing. Onze gastvrouw in het Strafhof mist volgens hem een commandostem. Hij vond het hele bezoek wat vlakjes. Nou, ik vond het wel interessant evenals mijn introducees, Jan en Suzy S. die zo vriendelijk waren mij van het station in Den Haag op te halen. Ik heb geen spijt van de treinreis naar Den Haag en kijk met veel genoegen op deze dag terug.