Pinksteren – Het mysterie in ons

Bij binnenkomst in de Oude Helenakerk ligt er een orde van dienst – omhuld door een rood kaft –  voor iedereen klaar. De voorganger in deze dienst op Eerste Pinksterdag 2016, ds. Riemer Faber, zal de kleur rood later toelichten. Janieke Mollenhorst op het orgel en Peter Bruin met trompet zorgen voor de muzikale begeleiding. De kerk oogt goed bezet op deze bijna koudste Pinksteren sinds meer dan 80 jaar. Eddy Kämink verwelkomt de kerkgangers en leest de afkondigingen. Van Psalm 67 worden de verzen 1 en 3 gezongen, waarna bemoediging en groet volgen. ‘Op Pinksteren is de liturgische kleur rood dat zien we aan het kleedje op mijn stola’, zegt de dominee. Dat is ook te zien aan de vrolijke rode liturgieboekjes inde kerk. Rood is de kleur die ons herinnert aan het vuur van de Heilige Geest. Het vuur dat ons wil verwarmen opdat wij een levende gemeente kunnen zijn. Betrokken op elkaar en op de wereld die bovenal Gods wereld is.

We zingen lied 216. Dan zegt de dominee: ‘Een prachtig morgenlied begeleid door Janieke op de piano. Ik zag u kijken waar komt dat geluid vandaan. Janieke moet een paar keer heen en weer lopen deze morgen, maar dat zal geen probleem zijn: ze is nog jong’. Het gebed om ontferming wordt uitgesproken. ‘Wij bidden dat wij gedreven door Uw Geest de waarheid mogen zoeken en uw woord eerbiedigen en dat wij zo Jezus mogen vinden, Uw knecht, Uw zoon  Uw leven, onze weg’. Van lied 675 wordt het eerste vers gezongen. Voorafgaande aan de opening van het Woord spreekt de dominee een gebed uit. De dominee nodigt de kinderen in de kerk uit die naar de kindernevendienst gaan. Er konen er twee. Die had een hele grote schare verwacht met zoveel mensen in de kerk. Weten jullie wie er jarig is? Is er iemand van jullie jarig is? Weten jullie wie er wel jarig is. Wie is er jarig vandaag? Daar is er iemand … allemaal. Christiaan heeft het goed gezien. Waarom zijn we jarig?  Christiaan antwoordt omdat vandaag de kerk begonnen is. Als het leven van iemand begonnen  is, vier je een jaar later de verjaardag. Waarom met Pinksteren, wat is er vandaag gebeurd. Ze kregen iets met vlammen. Wat was dat? Dat was de uitstorting  van …, dat vinden veel mensen moeilijk. Het is de uitstorting van de Heilige Geest. ‘Heb je de Heilige Geest wel eens gezien? Nee, hè’. Ik heb een kleine vergelijking, hebben jullie de wind wel eens gezien? Nee, en het waaide zo hard de afgelopen dagen. Wat heb je wel gezien?, vraagt de dominee. ‘Dat er heel veel dingen bewegen’. Dat wij hier zitten heeft met de Heilige Geest te maken. Die doet ons geloven en daarom zitten wij in de kerk. Net als een vlammetje. De dominee steekt een kaarsje aan. Wil jij die eens uitblazen want uit je mond komt een beetje wind. Die wind zie je niet maar je ziet wel wat er gebeurt het vlammetje gaat uit. We hopen niet dat dat vandaag gebeurt maar dat is precies wel wat er met de Heilige Geest gebeurt, je ziet Hem niet maar Hij zet wel dingen in beweging.

‘Lang zal ie leven’ klinkt het op de piano al gauw overgaand in de wijs van lied 683 dat daarna wordt gezongen. De eerste lezing is uit 1 Korintiërs 2: 12-16 en Filippenzen 1:9 en 10a, gevolgd door het zingen van de verzen 1,2, en 4 van lied 680. De tweede lezing is uit Handelingen 2:1-18, de uitstorting van de Geest. Na het zingen van de verzen 1 en 3 van lied 632 begint de dominee met zijn verkondiging. ‘Jezus is niet dood, Hij heeft wel de Geest gegeven’. Die spreuk kreeg ik in handen bij de voorbereiding van een dienst. Hij is te lezen op ‘Visje’, de christelijke variant van ‘Loesje’.Prachtige woordspeling. Wat is dat eigenlijk de Heilige Geest? Veel mensen voelen er een verlegenheid bij. Met Pinksteren gaat het over vuur en wind. Iemand zei eens zodra het over de Heilige Geest gaat lijkt het of er meer kaarsen worden uitgeblazen dan er worden aangestoken.  De Heilige Geest is maar moeilijk concreet te maken.

Eerst een uitstapje naar de kerkgeschiedenis.  De Heilige Geest is de derde persoon van de Drie-eenheid. Zo heeft de kerk het geformuleerd om duidelijk te maken dat er maar één God is. Die God manifesteert zich op drie verschillende manieren. Vader, Zoon en Heilige Geest. De dominee kwam daarover een mooie uitspraak tegen. Ze betekenen dat het mysterie aan gene zijde van ons, het mysterie onder ons en het mysterie in ons één en hetzelfde mysterie is. Dat is nogal wat. In ieder van ons zit het mysterie. De Heilige Geest is niet iets buiten ons maar ook iets in ons. Het is het uitvoerende deel van God in mij. ‘God in action’, zou je kunnen zeggen. Wat doet Hij dan precies en hoe kun je dat meten? We moeten eerst even kijken naar de betekenis van het woordje Geest. Op internet kom je de volgende definitie tegen: Het menselijke vermogen om te denken, te voelen en te willen. Het is niet alleen passief, er is meer dan denken en voelen. Het leven wordt ook bepaald door wat je wilt. Daar zit een mooie insteek naar de Heilige Geest in. ‘God in action’, dat is een mooie manier om te zeggen dat God ons leven wil beïnvloeden. Tenminste als je daarvoor openstaat. Ik had een vriend die tegen mij zei dat hij kon bewijzen dat God niet bestaat. ‘Oh, ja’, zei ik. ‘Nou als Hij bestond dan zou Hij door Zijn Heilige Geest mij wel in Hem laten geloven. Ik geloof niet, dus bestaat Hij niet’. Zo werkt het natuurlijk niet. Het is net als met de liefde, het moet van twee kanten komen. Als jij je niet open stelt voor God, dan zul je Hem niet ervaren. Dan wordt je leven bepaald door je eigen denken, voelen en willen.

Dan laat je je leiden door de tijdgeest. Dat is de manier waarop mensen denken en handelen in een bepaalde periode. Je laat je leiden door wat in de mode is zonder er kritisch naar te kijken. Bonhoeffer heeft eens gezegd: De enige goede tijdgeest is de Heilige Geest. Hij was predikant in Duitsland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij verzette zich tegen Hitler en zijn gedachten. Die gedachten waren tijdgeest geworden. Joden, zigeuners en homoseksuelen werden apart gezet. Daar verzette Bonhoeffer zich tegen. Hij probeerde te leven vanuit het mysterie van God. Waar het op aan komt is dat je je niet laat leiden door wat in is, maar door wat in ons is. Het Goddelijke dat in jezelf zit. Een mooie gedachte. Wat betekent dat nou concreet in je dagelijks leven. Wat is de tijdgeest van vandaag. Die verandert snel, maar er zijn een paar trefwoorden. Dat zijn individualisme en materialisme. Mensen zijn gericht op zichzelf, op eigen wel en wee. Daarbij laten we ons erg leiden door onze omgeving. Door wat anderen denken hoe we moeten zijn, of wat we moeten hebben en willen. Aan de ene kant zijn we op onszelf gericht, aan de andere kant weten we niet meer wie we zijn en wat we willen. We komen verder af te staan van hoe het leven en het samenleven zijn bedoeld. Youp van ’t Hek vroeg zich eens af of we nog wel oog hebben voor de gewone mooie dingen, of we nog wel kunnen genieten. Leef je leven of het je laatste uur is. De goede tijdgeest is de Heilige Geest, zei Bonhoeffer. Zou dat niet betekenen dat je probeert gewoon mens te zijn, mens voor jezelf en mens voor elkaar. En dat je niet meeholt met de hypes die ons door de media worden opgelegd

Paulus zei het al: ‘Wij hebben niet de geest van de wereld ontvangen, maar de Geest die van God komt, opdat we zouden weten wat God ons in Zijn goedheid heeft geschonken’. Een prachtige uitspraak, zeker als die wordt verbonden et die andere uitspraak van Paulus: ‘En ik bid dat uw liefde blijft groeien door inzicht en fijnzinnigheid’. We hebben de Geest ontvangen om te ontdekken wat God ons in Zijn goedheid heeft gegeven. Paulus zegt tegen de Filippenzen die ook met de tijdgeest hadden te handelen niet dat ze hun dogmatiek nog eens door moeten nemen en te weten waar ze voor staan, maar zorg dat je groeit in liefde door inzicht en fijnzinnigheid. Het komt er dus wel degelijk op aan door wie of wat je geïnspireerd wordt in het leven. Inspiratie door de Heilige Geest is niet iets bleeks of zweverigs. Ook in u, in jou, in mij zit die Goddelijke vonk, dat mysterie. Als je daarvoor open staat dan leer je waar het op aankomt.

Natuurlijk moet het concreet worden. Uiteindelijk zijn wij het zelf die het concreet maken. Heel mooi vond ik wat iemand zei ter voorbereiding op een dienst. De Heilige Geest is mijn Tom Tom om het voorbeeld van Jezus te kunnen blijven volgen. Het is niet zomaar inspiratie maar inspiratie om Jezus te kunnen blijven volgen. In de ene situatie betekent dat iemand opzoeken die ziek is, in de andere niet meegaan met wat in de mode is, en in weer een andere dat je in beweging komt, zoekt naar nieuwe gedachten en ideeën. Je ziet het aan mensen die daardoor geïnspireerd worden. Wat ze zeggen menen ze, wat ze doen is echt. Ze stralen iets uit wat met die Geest te maken heeft. Warmte, goedheid, vrede, geduld, begrip, aandacht voor de minsten. Allemaal dingen die Jezus ons leerde. Op een muur in Amsterdam stond eens geschreven: Jezus redt. Een paar dagen later stond er: Jezus redt het niet. Weer een aar dagen later had iemand het aangevuld. Toen stond er: Jezus redt het niet alleen. Jezus heeft u, jou en mij nodig. Kunnen wij dat? Ja, wij kunnen het. Ook wij hebben het in ons: De adem van Gods Geest.

Na het amen van de preek wordt lied 687 gezongen waarna de tien geboden in de vorm van een geloofsbelijdenis door de dominee worden uitgesproken.

Wij geloven met hart en ziel dat de Heer onze God is, de Enige. Hij heeft ons bevrijd, geen andere goden zullen wij dienen, geen enkel beeld van de Levende zullen wij maken.

Wij geloven, dat wij naar Zijn beeld en gelijkenis geschapen zijn, dat wij in Gods Naam zullen leven.

Wij geloven, dat de dag van de Heer heilig is, dat allen eerbied waardig zijn die ons voorgaan naar het land van Gods belofte.

Wij geloven, dat enkel liefde de dood overwint, dat wij elkaar trouw mogen zijn, zoals God Zich met ons verbonden heeft.

Wij geloven, dat een waarachtig getuigenis jegens onze naaste en de eerbiediging van zijn bezit God welgevallig is.

Dat geloven en belijden wij, voor God en elkaar. Amen.

Na een afkondiging van overlijden wordt vers 4 van lied 302 gezongen waarna de dank- en voorbeden worden uitgesproken. De inzameling van de gaven volgt, de kinderen komen weer binnen waarna als slotlied, in wisselzang, alle verzen van lied 186 worden gezongen.

Over Tijme J. Bouwers

Doctoraal economie RU Groningen 1967 Mil. Dienst, 1968-1969, oud res. officier cavalerie Prov. Zuid-Holland, afd. toezicht gemeentefinanciën Min. van Fin. Inspecteur Rijksfinanciën 1972 - 1976 Burgemeester Ferwerderadeel 1976 - 1988 Burgemeester Aalten 1988 -2004
Dit bericht is geplaatst in Kerk, PKN. Bookmark de permalink.