In Kerkvenster lees ik dat de voorganger in de Regenboogdienst, ds. Hendrik Jan Zeldenrijk, met de leden van de groep ‘Kerk in Uitvoering’ naar een voorstelling van Remco Veldhuis is geweest. Daar is het thema van de dienst in de Zuiderkerk aan ontleend. Remco Veldhuis is cabaretier, heeft de Bijbel in twee maanden gelezen en geeft daar op het toneel van schouwburgen in het hele land een samenvatting van in ruim 100 minuten. Ik heb de voorstelling op 25 oktober van het verleden jaar gezien in Zevenaar. Eens kijken wat er in een kerkdienst van wordt gemaakt. Ter voorbereiding lees ik wat ik er op 26 oktober over schreef en blader ik door mijn aantekenboekje. Remco Veldhuis eindigt zijn voorstelling met de woorden ‘Oordeel niet, zie maar wat je er mee doet’. Met gemengde gevoelens loop ik naar de Zuiderkerk. Deze diensten dienen in elk kerkgebouw van de Protestantse gemeente te Aalten worden gehouden, zo is en blijf ik van mening. Nu is er een tweedeling ontstaan. De diensten in de Oude Helenakerk en de Oosterkerk lijken op bijeenkomsten van een bejaardenvereniging. De diensten in de Zuiderkerk trekken ook jonger volk. Dat blijkt ook vanmorgen.
Tussen halftien en tien uur is er gelegenheid om koffie te drinken. Daar wordt goed gebruik van gemaakt. In de kerkzaal spelen eerst drie, later acht, kinderen aan een tafel. Johan Klein Nibbelink begeleidt op gitaar drie zangers van A-company en repeteert een paar liederen voorafgaande aan de dienst. Net voor de dienst begint zoeken nog veel kerkgangers een plekje. Er kunnen nog meer bij, maar de kerk is goed bezet. Zeven leden van Kerk in Uitvoering, waaronder een echtpaar met 2 kinderen, gaan vlak voor de dienst begint op de voorste bank zitten. De ouderlingen en diakenen zoeken hun eigen bank op. Herco Schreurs heet de kerkgangers welkom. Op 4 febr. Is de groep met ds. Zeldenrijk naar Doetinchem geweest om de voorstelling van Remco Veldhuis bij te wonen. Remco is niet religieus opgevoed. Hij brandt in zijn voorstelling de Bijbelse boodschap niet af, zoals een andere cabaretier dat wel kan. Remco toont respect voor de Bijbel. Hij zegt dat we er sinds de Schepping een potje van hebben gemaakt. Wat is Remco’s boodschap? De cabaretier haalt twee gebeurtenissen naar voren. Het verhaal over de verloren zoon en het verhaal over de overspelige vrouw. Remco eindigt zijn voorstelling met de woorden: ‘Oordeel niet’.
De ouderling van dienst geeft de dominee een hand en de dienst begint. ‘Dit is een morgen als ooit de eerste’, lied 216 wordt gezongen. De dominee spreekt bemoediging en groet uit waarna uit ‘Opwekking’ lied 642 wordt gezongen, ‘Al mijn zonden, al mijn zorgen neem ik mee naar de rivier’. De kinderen komen naar voren en de dominee maakt even een praatje met hen. Hij zegt dat er een probleempje was. In de kerk wordt gesproken over ‘Oordeel niet’, maar dat is voor de nevendienst niet zo geschikt. Er is wel iets anders. Het is vandaag feest in de kerk. We herdenken dat Jezus Jeruzalem binnenkomt. ‘Wat deden de mensen toen?’ Het antwoord komt direct: ‘De mensen zwaaiden met palmtakken.’ Dat gaan de kinderen maken, Palmpasen stokken. 35 kinderen hebben daar wel zin in en verlaten de kerkzaal.
Moeder en dochter, Janine en Nina Hoftijzer, gaan achter de lezenaar staan. Eerst doet Nina haar verhaal. Ze vertelt dat haar moeder aan tafel een voorstel deed. Tot 9 april a.s. niet oordelen over iemand. Toen ze zei: ‘Als het slaagt gaan we uit eten, werd het interessant’. Dan zegt Janine dat het project ‘Niet oordelen over een ander’, moeilijk was in huize Hoftijzer. Het is net als lijnen. De eerste paar dagen gaat het wel. Maar dan is er een verjaardag en komt er een lekker taartje langs, weer later is er een feestje en zijn er lekkere hapjes. Achteraf is er het schuldgevoel. Zo ook met het project ‘Niet oordelen’. Op je werk kun je de verleiding niet weerstaan en ga je meedoen met roddelen over een ander. Oordeel niet over een ander. Denk je in dat jij die ander bent. Jezus heeft het ons voorgedaan. Kijk door Zijn ogen naar een ander. Lied 767 uit ‘Opwekking’ wordt gezongen. ‘Hoe mooi en hoe heerlijk als wij als familie, als broers en als zussen, om elkaar geven’.
Er wordt een kort filmpje vertoond. ‘Go and sin no more’, ofwel: ‘Ga heen en zondig niet weer’. Het verbeeldt het verhaal van de overspelige vrouw uit Johannes 8. In drie minuten wordt het verhaald in beeld en geluid verteld. Hierna wordt met begeleiding van A-company lied 334 uit ‘Opwekking gezongen, ‘Heer Uw licht en Uw liefde schijnen waar U bent zal de nacht verdwijnen. Jezus licht van de wereld vernieuw ons. Levend woord ja Uw waarheid bevrijd ons schijn in mij, schijn door mij’.
De dominee begint zijn verkondiging met een handeling met zijn horloge. ‘Uitgerekend nu gaat mijn horloge stilstaan. Dat is link voor jullie’. Hij vraagt iemand om een horloge dat loopt en legt dat op de lezenaar. ‘Eigenlijk is elke cabaretier een dominee, en elke dominee een cabaretier’. Het gaat erom: Hoe houd ik de aandacht gevangen. De dominee heeft genoten van de voorstelling van Remco Veldhuis, twee uur zat hij geboeid te luisteren. Als de aandacht verslapte gooide hij er een platte grap tussendoor. Dat kan de dominee niet maken. Hij zal een voorbeeld geven. Na een uiteenzetting over Genesis vraagt Remco Veldhuis: Weten jullie waarom God eerst de man en daarna de vrouw heeft geschapen? Omdat Hij liever geen commentaar wilde. De dominee zegt dat als hij regelmatig grappen in zijn preken zou vertellen er straks niemand op mijn receptie komt. (De dominee is op 12 april a.s. 25 jaar predikant en de kerkenraad heeft op 21 april een receptie voor hem en de leden van de gemeente georganiseerd).
De boodschap van de cabaretier verscheen aan het eind van zijn voorstelling op de ruggen van de 66 ordners: ‘Oordeel niet’. Remco was geraakt door het verhaal over de overspelige vrouw. Het verhaal is niet gelezen maar we hebben het gezien in het filmpje. Dat kwam bij de dominee anders binnen dan bij het lezen ervan. Hij werd geraakt door de liefde die Jezus uitstraalde. De vraag is of we iets van Jezus kunnen leren. Oordeel niet, is dat niet te gemakkelijk? Want mensen doen toch dingen fout? Op een of andere manier vinden we praten over anderen fijn. Het geeft ons een goed gevoel, zo ben ik niet. We oordelen om er zelf beter uit tevoorschijn te komen. Iemand in de groep zei: Je moet net zoveel over iemand zeggen als in het geval die iemand erbij is. Ook wordt er vaak gezegd als een naam over de tong gaat: Ach die. Dan is de persoon die bedoeld wordt al weggezet.
Het is een boeiend thema. Liefde, daar hadden we het over. Dat is wat ons tegemoet komt in het verhaal. Is overspel fout? Ja, zonder meer. Volgens de wetten moet ze gestenigd worden. Jezus reageert met een vraag. ‘Wie zonder zonde is werpe de eerste steen’. Jezus zegt tegen de vrouw: Zondig niet weer. Iemand in de groep gebruikte het woord genade. Dat is het ouderwetse woord voor liefde daar waar consequenties worden verwacht. Die genade geldt ook voor ons. Daar waar we consequenties verwachten krijgen we liefde. Vaak denken we er weinig bij na. Genade is zoiets als ademhalen. Je merkt het hoe nodig dat is als je het benauwd krijgt. Oordeel niet, kijk met liefde en zachtheid naar een ander.
Na het amen zingt A-company ‘Ga in mijn schoenen staan’ van De Dijk (een band uit Amsterdam die Nederlandse popmuziek maakt). Na een mededeling van overlijden wordt lied 753, Er is een land van louter licht, gezongen. De gebeden worden afgesloten met het zingen van lied 1006. Voordat de collecte wordt gehouden zegt de dominee: ‘We gaan er even uit voor de reclame’. Daarmee doelt hij op een kort filmpje waarin r.k. pastor Droste, ds. Bikker, Chr. Geref., voorganger Wilkin van der Kamp en de dominee een gezamenlijke bijeenkomst op de Markt op Eerste Paasdag om 11.00 uur aankondigen om samen te zeggen: ‘Jezus is opgestaan’. De presentatie over het project voor gehandicapten in Myanmar kan niet worden vertoond, de opbrengst van de collecte is ervoor bestemd. Tijdens de collecte zingt A-company: ‘By the rivers of Babylon’. Het lied is geïnspireerd op Psalm 137, ‘Aan Babels stromen zaten wij gevangen’, het volk van Israël is door Nebukadnezar in ballingschap gevoerd. De kinderen komen weer binnen en houden de Palmpasenstokken hoog in de lucht. Ze lopen naar achteren en dan door het tweede gangpad naar voren. Tot slot wordt lied 838 gezongen en na de zegen lied 425.