In Leeuwarden en ‘Het geheim van Dresden’

Altijd ben ik gewend aan de dag van morgen te denken. Vanmiddag denk ik opeens anders. Ik ben in Leeuwarden, in een café aan de voet van de Oldehove, bij mijn vroegere collega’s in Friesland geweest. De club die zich ‘Burgemeesters buiten dienst Fryslân’ noemt komt dit jaar vijf keer bij elkaar. Voor de eerste keer na mijn hartstilstand in jan. 2014 ben ik weer present. De volgende bijeenkomst is in mijn vroegere gemeente Ferwerderadeel. Na afloop van de soos ben ik naar Groningen gegaan, een nostalgisch ritje. Vaak heb ik het grootste deel van de route, langs Grijpskerk, gereden toen we nog in Ferwerd woonden en eens in de veertien dagen naar mijn ouders in Zuidlaren gingen. Mijn doel in Groningen is een bezoek aan de expositie ‘Het geheim van Dresden’ in het Groninger Museum. Mijn auto zet ik in de parkeergarage Westerhaven. Vandaar loop ik naar mijn doel. Over de Museumbrug, langs het oude gebouw van het Groninger Museum, en over de Praediniussingel. Dan gebeurt het in mijn bovenkamer. Ik realiseer me dat ik hier vaak langs ben gelopen. Van het busstation naar de 2e Chr. HBS in de Kleine Rozenstraat. Hoe lang is dat geleden? Ik ga terug in de tijd. In 1955 ging ik voor het eerst naar de HBS. Zestig jaar geleden. Ze liggen achter me. Toen lagen ze voor mij. Ik moest nog een studie kiezen, afgestemd op wat ik wilde worden. In Groningen heb ik Greet gevonden, ik loop langs het afgebroken Diaconessenhuis. Het Emmahuis staat er nog. Daar is ze opgeleid. De krokussen op het Emmaplein staan in volle bloei. Aan de Ubbo Emmiussingel woonde prof. ’s Jacob. Hij gaf college aan huis en bij hem heb ik tentamen staatsrecht gedaan. Langs het nieuwe museum loopt een fiets- en wandelroute van het centrum naar station. Studenten op de fiets passeren me links en rechts, het is uitkijken. De stad ademt hier een sfeer van toekomst. De toekomst van jonge mensen. Ze verzamelen kennis, zijn nieuwsgierig en bereiden zich voor op de zestig jaar die voor hen liggen. In het Groninger Museum ben ik vaker geweest. Eens heb ik hier een lezing bijgewoond van Frank Westerman, destijds correspondent van de NRC in Moskou. Hij schreef het boek ‘Ingenieurs van de ziel’ en aan de hand van een hele grote kaart van Rusland gaf hij een toelichting op het plan van Stalin om Moskou met vier zeeën te verbinden. Zo, vol van deze gedachten, loop ik het Museum binnen. Een trap af en daar is de expositie. Via een kunstmatige façade van de ‘Zwinger’ in Dresden wordt de bezoeker in de sfeer van het Florence aan de Elbe gebracht. Meerdere keren ben ik in die fraaie stad geweest. Dan zie ik de eerste schilderijen. Tegen mezelf zeg ik: ‘Ik moet ze allemaal eerder gezien hebben’. Zowel in de ‘Zwinger’ als in de ‘Gemäldegalerie Alte Meister’ ben ik geweest. Wat vind ik de schilderijen mooi. Bij een gezicht over de Elbe op Dresden met links de Brühlse terrassen (Balkon van Europa), daarachter de Frauenkirche, dan naar het Noorden de Hofkirche en, nog net zichtbaar, een deel van de Semper Opera geef ik uitleg. De Semper Opera is na de val van de muur twee keer gerenoveerd. Bij de eerste keer plaatste men de technische installaties in de kelder. In 2002 stroomde de Elbe over, de installaties kwamen onder water, 60 miljoen naar de knoppen en opnieuw kon worden gerenoveerd. De koningen van Saksen, twee van hen waren ook koning van Polen, kochten veel kunst. Na Lodewijk XIV deden zij de grootste aankopen in de geschiedenis. Nergens lees ik op de panelen met toelichting, of ik heb het gemist, dat de koningen van Saksen zoveel kunst konden kopen omdat ze over een overvloedige geldbron beschikten. Er waren zilvermijnen en de porseleinfabriek in Meissen was koninklijk bezit. De vele schilderijen uit diverse kunstperioden zijn vooral aangekocht door August II en zijn zoon August III. Keurvorst Friedrich August I, de Sterke, van Saksen regeerde van 1694 tot 1733. In 1697 werd hij ook koning van Polen als August II. Hoe kon hij zijn nieuw verworven status beter onderstrepen dan met kunst. Saksen was tot voor kort nog maar een hertogdom. Met zijn aankopen wilde hij Lodewijk XIV, de Zonnekoning, naar de kroon steken. Onder zijn zoon, August III (1733 – 1763), bereikte de glans van Saksen zijn hoogtepunt. De eerste schilderijen die de bezoeker ziet getuigen van de bloei van die culturele rijkdom. August de Sterke als ruiter met de kenmerken van koning van Saksen en koning van Polen. Er werden vooral veel werken van Italiaanse meesters aangekocht. Behalve de stadsgezichten van Dresden van Bellotto hangen er ook stadsgezichten van Venetië van Canaletto. Er hangen vele Bijbelse voorstellingen zoals een schilderij van de profeet Jesaja, twee Evangelieschrijvers met hun symbolen, Lucas met een stier en Markus met een leeuw. Bij het schilderij van Rembrandt, De roof van Ganymedes, sta ik wat langer stil. Mischa Andriessen heeft er voor de poëtische rondleiding een gedicht bij gemaakt, zie: http://www.groningermuseum.nl/node/2525  In Dresden hangen 28 werken Rembrandt, hier zijn er slechts enkele te zien. In Dresden wordt het museum verbouwd, daarom worden kunstwerken tijdelijk elders tentoongesteld. In een andere kamer hangen portretten, verderop stillevens. Van Titiaan hangt er het ‘Portret van een dame’. Wat heeft ze in de hand? Met een andere bezoeker praat ik erover. Is het een vaantje, een kleine standaard? Aannemelijker is het dat het een waaier is. Goethe schreef ooit na het bezoeken van de Gemäldegalerie: ‘Ik ging dit heiligdom binnen en mijn verwondering ging elk begrip, dat ik mij ervan had gevormd, te boven.’ Een fraaie expositie, zeker het bezoeken waard. Ik sluit af met een kopje thee in het restaurant, met zicht op het station van Groningen. Weer buiten loop ik nog even naar de overkant van het water om een paar foto’s van het museum te maken en loop via de Praediniussingel terug naar de Westerhaven.