Badende vrouw: Susanna of Hendrickje Stoffels

Op de website van kpnrijksmuseum vertelt Gregor Weber, hoofd beeldende kunst van het rijksmuseum, aan Sophie Hilbrand dat de Badende vrouw van Rembrandt gebaseerd is op het verhaal van Susanna. Dat staat in een van de Deuterocanonieke boeken en wel toevoeging B aan het Bijbelboek Daniël, als dertiende hoofdstuk in de Septuagintaversie. Volgens de pagina Hendrickje Stoffels op Wikipedia is het de tweede vrouw van Rembrandt. De Engelsen houden het op ‘Callisto in the wilderness’ en een ander schilderij houdt het op ‘Susanna en de oudsten’.
Susanna is de vrouw van Jojakim, een vermogend man met naast zijn huis een tuin. Daar vergaderden de Joden want Jojakim genoot het meeste aanzien van iedereen. In zeker jaar waren twee volksoudsten als rechters aangesteld. Ze handelden wetteloos. Elke dag waren er veel mensen in de tuin van Jojakim, zij die een geschil hadden gingen naar de rechters. Tegen de middag was iedereen vertrokken en dan ging Susanna in de tuin wandelen. ‘Susanna was een buitengewoon bevallige en mooi vrouw’. Op een warme dag wilde Susanna graag baden. ‘Er was niemand behalve de twee oudsten, die zich hadden verscholen om haar te begluren’. De oudsten kwamen tevoorschijn en zeiden onomwonden dat ze gemeenschap met haar wilden. ‘Anders zullen wij tegen jou getuigen en zeggen dat er een jongeman bij je was’. Susanna kreeg het benauwd en zei: ‘Ik kan geen kant op, want als ik aan u toegeef betekent dat mijn dood, en als ik het niet doe ben ik aan u overgeleverd’. Ze doet het niet en begint te schreeuwen, de dienaren komen uit het huis en de oudsten doen hun verhaal.
De volgende dag beschuldigen de twee oudsten Susanna in de tuin van Jojakim. Zij leggen hun handen op haar hoofd. Dat is een procedurefout. Handen op iemands hoofd leggen betekent iemand beschuldigen. De twee oudsten zijn eigenlijk getuigen maar nog voor er een getuigenis is geweest verklaren ze Susanna al schuldig. Ze zeggen dat ze zagen dat een jongeman bij Susanna kwam liggen. Ze hadden gemeenschap met elkaar, maar ze konden de jongeman niet overmeesteren: die was te sterk. Toen hebben ze Susanna gegrepen en haar gevraagd wie de jongeman was, maar die wilde het niet zeggen. De vergadering geloofde hen en Susanna werd ter dood veroordeeld. Zij roept de Eeuwige God aan: ‘U weet dat zij mij vals beschuldigd hebben. Ik moet sterven, hoewel ik niets gedaan heb van alles waar zij mij van betichten. En de Heer hoorde haar’.
En terwijl ze weggeleid werd om gedood te worden wekte God het heilige vuur in een jongen die Daniël heette. Hij riep luid: ‘Ik maak mij niet schuldig aan haar bloed’. De menigte houdt halt en vraagt wat hij bedoelt. Daniël zegt: ‘Veroordeelt u een dochter van Israël zonder ondervraging, zonder kennis van de feiten?’ Ze gaan terug naar de tuin van Jojakim. Daniël zet de twee rechters ver uit elkaar. Aan de ene vraagt hij: ‘Onder wat voor boom hebt u hen met elkaar gezien?’ ‘Onder een mastiekboom’, is het antwoord. De andere krijgt dezelfde vraag. Zijn antwoord luidt: ‘Onder een eik’. Alle aanwezigen juichten luid en prezen God. De twee rechters worden ter dood gebracht. ‘Zo werd die dag onschuldig bloed gered’. En vanaf die dag genoot Daniël veel aanzien bij het volk.