De verkiezingsuitslag

Beste lezer, ik ben uit mijn humeur. In wat voor land leven wij? Of beter gezegd: welke uitgangspunten hanteren mensen bij het bepalen van hun stem? Met welke ideeën geven ze zin aan hun leven? Ieder mens heeft normen en waarden. Komt daar zorg voor het algemeen belang ook in voor, ziet men wat de grote problemen zijn en waar het naar toe moet en hebben we oog voor wat er in de wereld gebeurt? Ik krijg het gevoel dat veel mensen niet veel verder kijken dan hun neus lang is. Letterlijk te verstaan. Dat is hun eigen belang. Eergisteren vertelde ik aan een klas met 13-jarige leerlingen in de Synagoge over de discriminatie van de Joden. Maar ook over de geschiedenis van Palestina. Ik begon bij de Balfourverklaring van 1917 en via de holocaust, de onafhankelijkheidsverklaring van 14 mei 1948 en de vier oorlogen die daarna volgden, 1948, 1956, 1967 en 1973, kwam ik bij het huidige conflict tussen Israël en Hamas. Ik vertelde over het belang voor de hele wereld van dit conflict. Over de opgelaaide Jodenhaat of antisemitisme. Ook in Nederland. Ik drukte de leerlingen het belang van vrede op het hart. Dat is ook van belang voor de verhoudingen tussen de mensen in Nederland. Over Oekraïne heb ik het niet gehad. Of over de opwarming van de aarde met 3 graden Celsius. Oh ja, ik heb natuurlijk wel verteld wat een Synagoge is en wat de Joden is aangedaan door de Nazi’s. Ze mochten niet zijn wie ze waren en daarom werden ze vermoord.

Wie heeft de lijsttrekkers over buitenlands beleid horen praten? Het ging om Nederland. Zet er een hek om en alle problemen zijn opgelost of lossen zich vanzelf op, zo had ik de indruk van wat gezegd werd tijdens de campagne. Het klimaatprobleem? Niks aan de hand als we maar met vakantie naar de zon kunnen gaan. Genoeg, ik heb mijn frustratie voldoende van me afgeschreven. Wat denk ik van de verkiezingsuitslag?

Allereerst het geblunder van de leiders van de VVD door te regeren en te reageren op basis van peilingen. Rutte blaast zijn eigen kabinet op over migratie. Er was een deal in de maak over migratie. Het bevatte vier onderdelen. Op drie onderdelen was overeenstemming, op gezinshereniging niet. Dat ging om een paar duizend mensen. Rutte zag dat de VVD in de peilingen er goed voor stond en blies zijn kabinet op. Eerste les: Niet regeren op peilingen. Yesilgoz kwam. Ok zij deed het in de peilingen goed. Ze koos een tegenstander in GroenLinks/PvdA, wilde een rechts kabinet en sloot de PVV niet uit. Toen steeg de PVV in de peilingen en Yesilgoz draaide. De PVV moest maar niet in haar kabinet. Het tij was niet meer te keren, de sluizen stonden wijd open en kiezers stroomden toe naar de PVV. Rutte zaaide met het opblazen van zijn eigen kabinet, de oogst kon beter. Tweede les: Geen campagne voeren op basis van peilingen.

Dan toch nog wat over de peilingen. Die zaten er flink naast. De grote winst van de PVV is niet voorzien. De opiniepeilers en de media spelen een te grote rol tijdens de verkiezingen. De politieke partijen zouden ook de grote debatten zelf kunnen organiseren. Omtzigt en Timmermans deden dat slechts eenmaal. Dat voorbeeld verdient navolging. Dan bepalen politieke partijen zelf de onderwerpen waarover gediscussieerd wordt. En we zijn dan af van de vragen, gesteld door het journaille, die niets met politiek te maken hebben. Kunt u goed slootje springen, of iets dergelijks.

Omtzigt is een aarzelaar en weifelaar gebleken. En geen sterke leider. De NSC heeft 20 zetels gekregen, aanzienlijk minder dan de eerste peilingen. Dat schrijf ik toe aan het talmen en tragen van Omtzigt. Het heeft zijn kiezers gehaald uit het hele politieke spectrum, van uiterst rechts tot uiterst links. Ook de kandidaten van die partij komen overal vandaan. Het is daarmee een instabiele partij. Ik zie deze partij niet als een CDA in een ander jasje. Deelname aan een kabinet betekent veel discussie in eigen kring over het voorgenomen beleid, maar ook meningsverschil in het kabinet. Met een zwakke leider kan het gauw misgaan.

Dan de BBB. Al enige tijd vind ik Van der Plas een clowneske figuur. Onbetrouwbaar, ondeskundig en onvrede onder de bevolking bevorderend door desinformatie te verspreiden. Haar aanhang komt overal vandaan, heeft van elkaar verschillende opvattingen en is daarmee een onstabiele partij. In de Tweede Kamer hebben ze niet veel zetels gekregen, de helft van wat ze in de Eerste Kamer hebben. In de provincies, waterschappen en gemeenten zijn ze van betekenis en nemen deel aan het bestuur. Lastig. Door hun zeteltal in de Senaat kan men bij de vorming van een kabinet moeilijk om dit kolderieke clubje heen.

GroenLinks/PvdA heeft het goed gedaan, flinke winst. De combinatie is niet de grootste geworden. Dat is voor Timmermans een tegenvaller. Vermoedelijk komt de combinatie in de oppositie terecht.  Komt het in het kabinet dan loert instabiliteit want het zijn nog steeds twee partijen. Ook zijn het bekwame ruziemakers. Zowel intern als in het openbaar. Vooralsnog is het de grootste fractie die waakt voor de democratie en een goede positie van Nederland in de wereld voor ogen houdt.

De leider van de PVV vind ik volstrekt ongeloofwaardig. Wilders heeft de Nederlandse politiek jarenlang verziekt, het niveau verlaagd en het volk verdeeld door haat te zaaien. Het is niet goed voor te stellen dat hij die veren zal afschudden en als een nieuwe man tevoorschijn komt. Hij heeft veel kapot gemaakt. Vele van zijn programpunten zijn zeer schadelijk voor Nederland, zoals de standpunten over klimaatbeleid, Europa, het publieke omroepbestel, de veiligheid van Europa etc. Te veel om op te noemen. Met een NSC die de besluitvorming in de EU plat wil leggen is het behalve een gevaar voor Nederland ook een gevaar voor Europa.

Tenslotte het CDA. Voor het eerst sinds jaren heb ik met overtuiging op het CDA gestemd. Om Bontenbal, om het verhaal dat hij heeft, het CDA-verhaal. Het CDA verloor twee derde van zijn aanhang bij de vorige verkiezingen. Als ik erover nadenk kom ik tot de conclusie dat het CDA door onbekwaam bestuur en door een onbekwame leider secuur naar de rand van de afgrond is gebracht. Kijk mijn berichten over het CDA erop na en zie hoe ik tekeer ging tegen het besluit van de toenmalige partijvoorzitter van het CDA om in 2020 lijsttrekkersverkiezingen te houden. Dat was geen verheffende vertoning. Daarna werden snel de poten onder de stoel van de gekozen lijsttrekker, Hugo de Jonge, weggezaagd. Door eigen mensen waaronder Mona Keijzer. Vervolgens werd niet nummer 2, Omtzigt, lijsttrekker, maar Wopke Hoekstra. Tijdens de campagne schaatste die nog toen de mensen alweer in de zon lagen. Genoeg hierover. Het is een voorbeeld van opportunisme en zeer slecht bestuur. Met de gevolgen zit Bontenbal die eindelijk eens weer laat zien waar het CDA voor staat. Ik hoop en bid dat het niet te laat is. Het CDA moet bouwen aan een nieuw elan voor een goed verhaal.

En wat nu? Afgelopen maandag trof ik op een receptie de vroegere Landrat van de Kreis Borken. Ik ken hem uit de tijd dat ik nog burgemeester van Aalten was. We spraken over de komende verkiezingen. Ik zei hem dat de partij die de grootste zou worden misschien 25 of wel 30 zetels zou krijgen. Dan zijn er nog 120 of 125 zetels die aan andere partijen toevallen. Een partij met de grootte van 30 zetels bepaalt het beleid niet, laat staan dat ze haar programpunten kan doorzetten. Dat was anders in de tijd van Lubbers die met het CDA 54 zetels haalde en met de VVD die 26 zetels haalde een meerderheid in de Tweede Kamer kreeg. In het kabinet had het CDA meer ministers dan de VVD en dat betekende dat het CDA in feite de baas was. In een kabinet met drie partijen van 25 zetels heeft geen enkele partij de meerderheid. In de praktijk betekent dat dat veranderingen moeilijk door te voeren zijn. PVV, GroenLinks/PvdA, VVD en NSC moeten er maar uit zien te komen. De BBB staat te popelen van ongeduld om mee te doen.