Nog maar net nadat ik de afslag Oudeschans op de A7 genomen heb en in de richting van Finsterwolde rij zeg ik tegen mezelf: ‘Mijn dag is weer goed’. Ik zie een grauwe kiekendief vliegen, een mannetje.
De slanke en sierlijke roofvogel vliegt laag over een tarweveld. Langzaam, enkele vleugelslagen en dan zwevend met de vleugels in een V-vorm. Voor het overgrote deel is het verenkleed grijs. De vogel jaagt. Net zoals in het boek ‘De man op de dijk’ van Elvira Werkman is beschreven. Vanaf de weg kan ik het niet zien, maar verderop zal wel een sloot lopen waarboven de vogel aan het jagen is. In een rechte lijn, evenwijdig aan de verharde weg, vliegt de kiekendief naar het Noorden. Met de kijker is het dier goed te volgen. Twee kleine vogeltjes proberen de kiek te verstoren, maar het ritme van een paar vleugelslagen en zweven in een V-vorm gaat gestaag door.
Gemiddeld eens per maand zijn Greet en ik een middag in Winschoten, op bezoek bij een 95jarige tante. Vandaag heb ik behalve de camera ook de verrekijker meegenomen. Ik wil naar de Carel Coenraadpolder. Met een verhaal over die polder begint het boek ‘De man op de dijk’. Daar zag in juni 1990 een ornitholoog, Ben Koks, een grauwe kiekendief. Uit die waarneming is de ‘Werkgroep Grauwe Kiekendief’ ontstaan en later het ‘Kenniscentrum Akkervogels’, een bureau met 10 medewerkers en vele vrijwilligers. Waren er een eeuw geleden nog 1.000 broedparen van deze roofvogel in Nederland, in 1990 waren dat er minder dan 10. Ik las erover in een boekbespreking in de NRC van 21 juni jl. Kester Freriks besprak het boek ‘De man op de dijk’. De Carel Coenraadpolder is niet ver van Winschoten. Ik rij over de A7 richting Nieuweschans, neem de afslag Oudeschans en rij de Ulsdenweg richting Beerta.
Aan de linkerkant staat een perceel tarwe. Ik minder vaart. En jawel hoor, daar jaagt er een. Een prachtig gezicht. Vooral wanneer het zweeft met de vleugels in V-vorm, een V-stand is misschien beter uitgedrukt, het kenmerk van deze vogel. Met de verrekijker is elke beweging te volgen. Het zal zo dadelijk achter een boerderij langs vliegen. Ik rij voorbij de boerderij, maar zie de kiek niet meer. Met de camera is de tijd te kort en de afstand te ver om een kiekje te maken. Via Finsterwolde en de Kerkenweg naar de Reiderwolderpolder – met een stuk grond met akkerbloemen – en vandaar naar de Carel Coenraadpolder.
Deze polder ligt tegen de zeedijk van de Dollard aan. Ik rij heen en weer maar zie geen kiekendief.
De tijd dringt. Ik moet nog even naar de neef van onze tante. Hij woont bij de ingang van de Blauwe Stad. Ik laat hem het boek ‘De man op de dijk zien’. Daar heeft hij van gehoord. In een radioprogramma kwam het ter sprake. Ik vertel hem dat ik zojuist een kiekendief gezien heb. Hij heeft er nog nooit een gezien. Ik noem hem ook enkele namen van boeren die in het boek staan. Die kent hij wel. Een volgende keer moet ik hem maar eens meenemen.
Met de kiekendief heb ik een bijzondere ervaring. Veertig jaar geleden was ik begin september op eendenjacht in Noord-Friesland, ten Noorden van Reitsum. De eenden kwamen ’s morgens vroeg terug van de akkers met tarwestoppels bij de zeedijk en gingen roesten in een brede afwateringssloot tussen de weilanden. De eenden cirkelden niet, ze vielen zo uit de lucht in het water. Ik zat aan de rand van het water. Het was prijsschieten. Ik had de eerste eenden nog niet geschoten of ik zag in mijn rechterooghoek een roofvogel: een kiekendief. Wat doe jij hier, dacht ik bij mezelf, maar ik liet het vliegen. Ik schoot 21 eenden. Tien aan de kant van de sloot tegen welke ik zat, elf aan de andere kant. De koeien liepen nog in de wei, dus geen hond mee op jacht. Ik raapte de tien op en liep enkele honderden meters naar mijn auto en reed via Lichtaard naar het achtererf van een boer in Reitsum. Ik liep weer door de weilanden naar de afwateringssloot en toen ik de elf wilde rapen had de kiekendief er twee verorberd. Langzame jager, snelle vreter.